Bruksizm, dişlerin çiğneme dışında sıkılması veya gıcırdatılması durumudur. Genellikle uyku sırasında meydana gelir, ancak uyanıkken de görülebilir. Birçok kişi dişlerini sıktığının ya da gıcırdattığının farkında olmayabilir. Diş gıcırdatma, dişlerin birbirine sürtmesi ve çiğneme hareketi yapmayı içerirken; diş sıkma, dişlerin sıkıca bir arada tutulmasıdır ve kasların kasılı kalmasıyla karakterizedir. Bruksizm, yüz ve çene ağrısına, çenede kasılmaya, sertleşmeye ve baş ağrılarına neden olabilir. Uzun vadede dişlerin aşınmasına, çene eklemlerinde hareket kısıtlılığına ve diş- diş eti sorunlarına yol açabilir. Tedavi genellikle diş sıkma aparatları, ağız koruyucular veya atel kullanımı ile yapılır. Bruksizm, uyku apnesi, yoğun stres ve bazı ilaçlar gibi faktörlerle ilişkilendirilebilir.
Uykuda bruksizm, bir uyku bozukluğu olarak kabul edilir ve genellikle yüz ve çene ağrısına, çene hareketlerinde kısıtlılığa ve baş ağrılarına yol açar. Belirtiler arasında çene hareketlerinde tıklama sesleri, dişlerde aşınma, kırılmış dolgular ve kulak ağrıları bulunur. Uyanıkken bruksizm, genellikle bilinçsiz bir alışkanlık olup çene ve diş kaslarında gerilme, ağrı ve sertlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Stres, yoğun konsantrasyon ve bazı kişilik özellikleri, uyanıkken bruksizm riskini artırabilir.
Bruksizm birincil ve ikincil olmak üzere iki türde incelenir. Birincil bruksizmde belirgin bir altta yatan neden bulunmaz ve genellikle dişlerin büyümesi, ısırık sorunları ve stres gibi faktörlerle ilişkilidir. İkincil bruksizm ise kaygı bozukluğu, depresyon, nörolojik durumlar, ilaç yan etkileri ve uyku apnesi gibi altta yatan nedenlerle ortaya çıkar.
Bruksizmin belirtileri arasında etrafı uyandıracak kadar şiddetli diş gıcırdatma, oyulmuş veya kırılmış dişler, diş minesinde aşınma, şiddetli diş ağrısı ve çene eklemlerinde hareket kısıtlılığı yer alır. Uzun vadede diş minesinde aşınma, diş eti iltihabı, gevşek dişler, diş dolgusunda hasar ve çene eklem sendromu gibi ciddi problemler oluşabilir.
Bruksizmin tanısı, diş hekimi tarafından yapılan kapsamlı bir fizik muayene ile konulur. Aşınmış diş minesi, kırık dişler ve büyümüş çene kasları gibi bulgular tanıda yardımcı olabilir. Bruksizmin tedavisi, genellikle diş sıkma aparatları, ağız splintleri, ilaç tedavisi ve bazı durumlarda botoks enjeksiyonları gibi yöntemleri içerir. Ayrıca altta yatan nedenlerin tedavisi, örneğin ruh sağlığı bozuklukları veya uyku apnesi gibi sağlık sorunlarının ele alınması bruksizmin tedavisinde önemlidir.
